ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ - ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Στην Α’ γυμνασίου μάθαμε ότι η παράγραφος χωρίζεται σε δομικά μέρη.

Τα δομικά μέρη της παραγράφου είναι τα εξής:

Όπως έχουμε παρατηρήσει όμως, δεν αναλύεται κάθε παράγραφος με τον ίδιο τρόπο. Παρακάτω θα εξετάσουμε τους διαφορετικούς τρόπους ανάπτυξης της παραγράφου.

Ας εξετάσουμε αναλυτικά

Σύγκριση αντίθεση: δυο έννοιες, πρόσωπα ή πράγματα συγκρίνονται κι επισημαίνονται είτε οι διαφορές, είτε οι ομοιότητές τους. Όταν αντιπαραβάλλονται, τονίζονται οι διαφορές.

Ένα  χάσμα  χωρίζει  το  Σωκράτη  από  τους  σοφιστές. Ο  Σωκράτης  ζητήσει  τη  μία  και καθολική έννοια, τη μία και καθολική αλήθεια, ενώ οι σοφιστές υποστήριζαν τις πολλές γνώμες  για  το  ίδιο  πράγμα.  Επίσης  και  στον  τρόπο  της  ζωής  υπάρχει  ριζική  αντίθεση μεταξύ  σοφιστών  και  Σωκράτη.  Οι  σοφιστές  ήταν  έμποροι  γνώσεων,  ενώ  ο  Σωκράτης υπήρξε ένας άμισθος δάσκαλος και ερευνητής της αλήθειας. Το μόνο κοινό μεταξύ των σοφιστών και του Σωκράτη ήταν ότι κι αυτός κι εκείνοι διαπίστωσαν ότι η παραδεδομένη μόρφωση και παιδεία δεν ήταν αρκετή για την εποχή τους. 

Παραδείγματα: όταν ο συντάκτης της παραγράφου χρησιμοποιεί συγκεκριμένα παραδείγματα για να υποστηρίξει μια άποψη ή μια κρίση

Όσο πιο κοντά μας διαδραματίζεται ένα γεγονός, τόσο πιο ενδιαφέρον είναι. Για την αθηναϊκή εφημερίδα η διακοπή του ρεύματος στην Αθήνα είναι η πρώτη είδηση, για τους «Τάιμς της Ν. Υόρκης» δεν είναι ούτε μονόστηλο. Οι δέκα πρόσκοποι που χάθηκαν στην Πάρνηθα είναι για μας σπουδαίο θέμα, ενώ οι εκατό Ινδοί στρατιώτες που χάθηκαν στα Ιμαλάια πάνε κατευθείαν στο καλάθι. Η έδρα της εφημερίδας ή του πρακτορείου ειδήσεων παίζει αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή και την ιεράρχηση των ειδήσεων. Για την τοπική εφημερίδα της Καλλιθέας πρώτο θέμα είναι ο θάνατος του δημάρχου της και όχι ο θάνατος του Μπρέζνιεφ. Το δεύτερο, λοιπόν, αστέρι της είδησης είναι η εγγύτητα.

Διαίρεση: όταν η παράγραφος αναφέρεται σε μια έννοια ή ένα σύνολο που υποδιαιρείται σε μικρότερα. Στις λεπτομέρειες συνήθως ο συντάκτης αναφέρεται αναλυτικά στα υποσύνολα της διαιρεμένης έννοιας.

 Η ποίηση μπορεί να διαιρεθεί αδρομερώς σε τρία μέρη: στην επική, τη λυρική και τη δραματική. Οι μορφές αυτές αντανακλούν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες εμφανίστηκαν και αναπτύχθηκαν. Έτσι η επική ποίηση εκφράζει το πνεύμα και τα ιδανικά κατά την εποχή της βασιλείας, όπου η αγωνιστική διάθεση και η παλικαριά θεωρούνταν οι μεγαλύτερες αρετές του ανθρώπου. Αντίθετα, την ταραγμένη εποχή, που στα πράγματα βρίσκονταν οι ευπατρίδες αριστοκρατικοί, και κάτω από την απειλή των ναυτικών και των βιομηχάνων που με τον πλούτο τους κατακτούσαν όλο και περισσότερα πολιτικά δικαιώματα, αναπτύχθηκε η λυρική ποίηση. Αργότερα, την εποχή της δημοκρατίας, δημιουργείται μια νέα μορφή ποίησης, που αγκαλιάζει τις λαχτάρες και τους πόθους ενός ολόκληρου λαού, η δραματική ποίηση.

Ορισμός: δίνεται με σαφήνεια ο ορισμός ενός προσώπου, ενός πράγματος, μιας αφηρημένης έννοιας κ.τ.λ.

Πολιτισμός είναι το σύνολο των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Επιτευγμάτων που έχουν σχέση με την τεχνική, την οικονομική και την επιστημονική πρόοδο, με την εσωτερική καλλιέργεια του ανθρώπου (εξύψωση ηθικής και αισθητικής συνείδησης, εμπλουτισμός συναισθήματος κ.λπ.) και γενικά με την ηθικοπνευματική του ανάπτυξη. Στην έννοια του πολιτισμού περιλαμβάνονται τα «ιδεώδη» που διαμορφώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου (δικαιοσύνη, ελευθερία, δημοκρατία, ανθρωπισμός), «ο τρόπος ζωής» (ήθη, έθιμα, ρεύματα ιδεών, αξιολογικές πεποιθήσεις), καθώς και τα «έργα» που πραγματοποιήθηκαν στους επιμέρους τομείς προόδου (καλλιτεχνική δημιουργία, θεσμοί, πολιτιστική και κοινωνική οργάνωση, τεχνικές εφαρμογές των επιστημών κ.λπ.).

Αιτιολόγηση: χρησιμοποιούνται επιχειρήματα και τεκμήρια για να αιτιολογηθεί μια άποψη.

Μια άλλη λειτουργία της διαφήμισης είναι πιο έμμεση και πιο επικίνδυνη. Πρόκειται για τον εθισμό των μαζών στο να δέχονται και τελικά να υπακούουν στα μηνύματά της. Αυτό συμβαίνει επειδή η προβολή των διαφημιστικών μηνυμάτων είναι συνεχής και καταιγιστική. Ο τηλεθεατής δεν προλαβαίνει να αφομοιώσει και να κρίνει τα μηνύματα αυτά. Οπότε «αναγκάζεται» να τα αποδεχτεί μέσα από τη δύναμη της συνήθειας

Αίτιο αποτέλεσμα: δίνεται η αιτία ενός προβλήματος ή μιας κατάστασης κι έπειτα αναλύονται τα αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα της δωρικής εισβολής δεν άργησαν να φανούν. Όπου εγκαταστάθηκαν οι Δωριείς σταμάτησε κάθε πρόοδος, η τέχνη οπισθοδρόμησε και οι άνθρωποι ξαναγύρισαν στις πρωτόγονες συνήθειες. Τα αγγεία τώρα είναι χονδροειδή και μεγάλα με άτεχνες παραστάσεις ή απλά γεωμετρικά σχήματα εν αντιθέσει προς τα κομψά κρητομυκηναϊκά με τις φυσικότατες παραστάσεις. Η θαλασσοκρατία πέρασε στα χέρια των Φοινίκων. Ακολούθησαν κύματα μεταναστεύσεων προς τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και τα μικρασιατικά παράλια.

Συνδυασμός μεθόδων: όταν σε μια παράγραφο έχουμε παραπάνω από ένα τρόπο ανάπτυξης